Elvira Derks; ‘Goede patiëntenzorg is onlosmakelijk verbonden met informele zorg’
De toegevoegde waarde van informele zorg staat niet duidelijk op ieders netvlies. Daar valt nog een hele inhaalslag te maken!
Informele zorg wat is dat eigenlijk precies?
Informele zorg is álle onbetaalde zorg en ondersteuning die niet door een professional wordt verricht zoals bijvoorbeeld mantelzorg en zelfregie. Informele zorg gebeurt door een partner, familielid, vriend of kennis. De beste manier zoeken om samen te werken met informele zorgverleners en professionals dát is de uitdaging. Daarbij moet het uitgangspunt zijn dat de cliënt de best mogelijke zorg krijgt en de informele zorgverleners niet overbelast raken.
“De kracht van herhalen daar geloof ik heilig in”
Waarom is samenwerking tussen formele en informele zorg zo belangrijk en wat maakt het ingewikkeld? “Bij een grote organisatie zoals Zuyderland (6000 werknemers in de ziekenhuizen) is het lastig om iedereen goed te bereiken. Je moet niet alleen de juiste kanalen aanboren maar ook de focus op samenwerking blijvend onder de aandacht te brengen, blijven herhalen zodat het op de agenda blijft staan!”
Zuyderland en Informele zorg
Elvira is beleidsfunctionaris Persoonsgerichte Zorg/Kwaliteit & Veiligheid Zuyderland. Een professional die zich bezighoudt met informele zorg binnen het team Persoonsgerichte Zorg. “We willen de mens achter de patiënt beter leren kennen, daar hoort ook de mantelzorger bij. Daarbij stellen we ons steeds weer opnieuw de vraag: ‘wat kunnen wíj als ziekenhuisorganisatie doen om de positie en de rol van de mantelzorger te versterken?’ Met andere woorden: een nog prominentere rol geven. Wanneer de strategie gericht is op de best mogelijke zorg thuis dan betekent dit ook dat je niet alleen de wensen en behoeften van de patiënt, maar ook kijkt naar wat de sociale omgeving nodig heeft. De mantelzorger heeft allerlei zorgtaken en wordt aangespoord om mee te gaan naar gesprekken bij zorgverleners. Maar er is onvoldoende zicht op hoe het hele plaatje structureel is ingericht. Deelnemen aan projecten waar patiënten en mantelzorgers aansluiten is daarom belangrijk. Een voorbeeld hiervan is het Ouderenpanel om de zorg voor de oudere patiënt nog verder te verbeteren. Dat doen we samen met Burgerkracht Limburg. Naast mantelzorgers nemen ook overkoepelende partners deel aan de bijeenkomsten zodat helder wordt wat er ontbreekt om die persoonsgerichte zorg zo effectief mogelijk aan te bieden.
Meer bekendheid door middel van lotgenotencontact (de Zelfregietool)
We wijzen zorgverleners met patiëntencontacten op het bestaan van lotgenotencontact en mogelijkheden bij de informele zorg. De zelfregietool kan worden ingezet. De zelfregietool wordt vermeld op de aandoeningsgerichte pagina’s. Ook hebben we bekendheid eraan gegevens door middel van intranet berichten en verwijzen we naar www.zelfregietool.nl. Zuyderland kent fysieke themabijeenkomsten – waar patiëntenverenigingen aansluiten- en uitwisseling plaatsvindt. Naast deze fysieke bijeenkomsten verzorgen we webinars met de gelegenheid om per chat vragen te stellen aan de specialist. Dan zie je pas goed hoe mensen op elkaar reageren en de behoefte hieraan. Het positieve effect van lotgenotencontact is het gevoel hebben dat je er niet alleen voor staat. Die wetenschap doet een mens goed en dat is zichtbaar.
“Een fysiek trefpunt in het ziekenhuis dát is mijn droom en die van mijn collega’s”
Het ziekenhuis kent in tegenstelling tot zorginstellingen slechts korte contactmomenten met cliënten. Mijn droom is om binnen Zuyderland een fysieke plek te creëren. Een ontmoetingsplek voor professionals, patiënten en informele zorgverleners. Samen meer contact hebben waardoor een aansluiting binnen alle teams beter gewaarborgd blijft.
Bio Elvira
Elvira Derks 51 jaar is beleidsfunctionaris Persoonsgerichte Zorg/Kwaliteit & Veiligheid bij Zuyderland en van oorsprong verpleegkundige. Als mantelzorger weet ze ook uit eigen ervaring tegen welke knelpunten je aan kunt lopen. Om die reden ziet ze duidelijk niet alleen beroepsmatig maar ook gevoelsmatig de verschillende invalshoeken. Beleid vertalen naar de praktijk. Dát is haar missie!
Maria Wetzels – vrijwilliger
“Kies je ‘darlings’. Doe als vrijwilliger wat je belangrijk vindt, waar je goed in bent en wat er voor jou toe doet!
Het Project Next Level
Burgerparticipatie is een kwestie van volharding, een ‘never ending story’.
Voordat Maria als vrijwilliger bij het Project Next Level betrokken raakte werkte ze mee aan diverse andere projecten bij Burgerkracht Limburg.
Het Project Next Level is voor Maria een ‘vervolgproject’ gegroeid uit diverse eerdere opdrachten bij BKL waaraan ze meewerkte om burgerparticipatie handen en voeten te geven. Een stroperig en lang niet altijd gemakkelijk proces. Steeds opnieuw zijn er weer nieuwe onderzoekers en nieuwe projecten waar Maria als burgerparticipant kan helpen door deel te nemen, maar ook te helpen om projectenopdrachten inhoudelijk vorm te geven. Dat doet ze samen met de projectleiders en programmamakers. Ze is dus zowel deelnemer als projectlid. Zo zijn er coaching modules ontwikkeld om een betere invulling te geven aan burgerparticipatie en werkt ze mee aan diverse onderzoeken. Ze vertegenwoordigt daarbij de stem van de burger. Vanuit het mantelzorgperspectief brengt ze in wat relevant is. Daarbij komt haar beroepsachtergrond – maar ook haar jarenlange ervaring als mantelzorger voor haar moeder goed van pas.
Waarom zijn deze projecten belangrijk?
“De processen in projecten zijn nooit eenvoudig en vanzelfsprekend; daar is een lange adem voor nodig. Je moet er blijvend aan trekken, maar er voorál ook in blijven geloven!”
Opdrachtgevers leggen vaak concrete opdrachten neer. Soms wordt daarbij voorbijgegaan aan basale vragen. Zaken die voortkomen uit de praktijk. Dan is de burgerparticipant van toegevoegde waarde. Hij of zij maakt het immers mee en kan duidelijk maken waar het schuurt.
Waarom vind je het belangrijk dat voor deze projecten aandacht is?
De stem van de burgers is voor professionals vaak verrassend. ‘Aha Erlebnisse’ die door die stem van de burger naar voren komen. Zaken waar opdrachtgevers/professionals niet aan gedacht hebben. Communiceer je wel goed als je iets wil opzetten? Kijk je ook voldoende naar wat het oplevert?
Wat zijn je ervaringen hiermee? Heb je een voorbeeld?
“Een mooi voorbeeld hiervan is een transferproject waar ik aan meewerkte. Hierbij ging het om mensen die een heupfractuur hadden opgelopen zo actief mogelijk te laten zijn in het dagelijkse leven. Maar vervoer speelt daarbij een rol. Dat bleek moeilijk. Door dit aspect in te brengen kon hiervoor een oplossing gevonden worden. Een opdracht moet nut hebben en ertoe leiden dat mensen zo lang mogelijk hun eigen regie kunnen voeren en dat ze – waar mogelijk – zélf de touwtjes in handen houden. In Heerlen bijvoorbeeld werd de mogelijkheid geboden tot thuismeting bij diabetes. Dat zijn dingen die niet alleen financieel aantrekkelijk zijn, maar vooral een betere kwaliteit van leven opleveren. Mensen hoeven niet iedere keer weer die gang naar het ziekenhuis te maken. Op allerlei plekken en ook door de politiek wordt geprobeerd om ontwikkelingen aan te jagen door burgerparticipatie een plek te geven. Dat is niet alleen een ideologische gedrevenheid maar zorgt er ook voor dat je meer voor elkaar krijgt. Wanneer je mensen meekrijgt, er draagkracht voor ontstaat, dan werkt het waardoor het structureel een tool kan worden.
Bio Maria
Maria woont samen met haar echtgenoot in Voerendaal. Ze hebben drie kinderen en vier kleinkinderen. Ooit begon ze als maatschappelijk werker. Later vervulde ze bij Radar verschillende managementfuncties. Haar carrière rondde ze af als programmamanager zorginnovatie. Inmiddels is ze alweer een paar jaar met pensioen. Actief is ze nog altijd. Maatschappelijke betrokkenheid vindt Maria een groot goed. “Wat je tijdens je werkende leven hebt opgedaan is een schat aan ervaringen. Het is zonde om deze niet te gebruiken zeker als je het positief kunt inzetten. Je kunt daardoor van betekenis zijn en dingen doen die positief bijdragen aan de maatschappij”.
We willen burgers laten zien wat Positieve Gezondheid kan bieden
Een gedachtegoed dat mensen kan helpen op vele gebieden
Vrijwilliger op vele fronten
“Een Zwerfkei en een Duizendpoot”. Zo omschrijft Leon zichzelf. Hij is overal en doet van alles. Een geïmproviseerd visitekaartje laat zien dat dat wel moet kloppen want een snelle blik op het kaartje leert dat hij zich met wel meer dan tien verschillende vrijwilligersfuncties bezighoudt. Waar komt deze gedrevenheid vandaan? Leon vertelt het graag: “Als je kijkt naar het Spinnenweb van Positieve Gezondheid scoor ik niet bepaald op de stabiliteit van mijn lichaam. Maar in mijn dagelijks leven doe ik mee; ervaar ik zingeving en kwaliteit van leven. Het spinnenweb in de praktijk toepassen, dat gun ik een ander ook.”
“Samen gezond”
Het VEZN-project Co-ownership van burgers bij Mijnstreekambities (Samen Gezond),
is één van de initiatieven waar Leon zich voor inzet. Dat doet hij met Eric Apon, projectmanager bij Burgerkracht Limburg. Samen zijn ze in Heerlen Noord, Geleen-Zuid (de Kluis) en Munstergeleen gestart met het bezoeken van verschillende groepen burgers van alle leeftijden. We gaan met mensen in gesprek om een beweging op gang te brengen. Door zelf aan de slag te gaan met gezondheid. Dit gebeurt via vragenlijsten die gebaseerd zijn op het gedachtengoed van “Positieve Gezondheid”. Op die manier willen we kijken of er ruimte is voor zogenaamde “community’s”. Wat we ermee willen bereiken? De kwaliteit en de betaalbaarheid in de zorg verbeteren want op dat gebied valt er in de Mijnstreek nog een hoop te halen. We hebben een structurele achterstand op het gebied van gezondheid, welvaart en welzijn die onder het nationale gemiddelde ligt. Daar proberen we wat aan te doen. Daarvoor gaan we op zoek naar wat verbeterd kan worden en kijken we hoe we dat samen kunnen doen omdat het echt meerwaarde heeft. Daarbij werken we samen met diegenen die de doelgroep goed kent zoals huisartsen, buurthuizen en de KBO.
“Ik ben een verbinder, een Christoffel; ik kan van los zand iets maken”
“Op mijn eigen manier kan ik mensen helpen.” “Wat bedoel je daar precies mee?” “Kijk, mijn lichaam kan hier en daar misschien nalaten, maar mijn geest werkt uitstekend. Ik kan inzetten op mijn eigen levenservaringen. Die waren niet altijd even gemakkelijk. In het verleden zijn mij dingen overkomen die ik bij een ander herken. Ik kan bruggen bouwen. Helpen door te luisteren, luisteren, luisteren… Ik probeer te voorkomen dat iemand in dezelfde valkuilen terechtkomt als ik. Het is belangrijk om goed waar te nemen, om te begrijpen hoe mensen denken, wat iemand beweegt. Zingeving is niet voor iedereen eenvoudig vooral niet als je in een isolement zit. In iedere wijk gaat het er anders aan toe. Je moet kennis hebben van de sociale kaart (als die er al is) maar als je dan eenmaal met elkaar in verbinding bent kun je ideeën ontwikkelen en samenwerken.
Biografie Leon Lemmens
Leon Lemmens gelooft in de inzet van de Presentie filosofie (Andries Baart) die uitgaat van rechtvaardige, menselijke verhoudingen. Dit staat in schril contrast met de verzakelijkte, marktgerichte op productie georiënteerde zorgverlening. Beroepsmatig was hij op vele terreinen actief. Zo was hij o.a.: kelner, chauffeur en uitvoerder in de bouw. Als vrijwilliger is hij voorzitter KBO Geleen-Zuid en de Kluis, Interim secretaris en ouderenadviseur KBO Westelijke Mijnstreek, Intermediair van Roma, Sinti’s en woonwagenbewoners in de Westelijke Mijnstreek. Spil in de wijk. Lid Burgertop Limburg. Toekomst Ambassadeur gemeente Sittard-Geleen. Lid van de Wmo-raad Sittard-Geleen. Lid van het Wijkplatform. Lid werkgroep Leefbaarheid. In zijn vrije tijd fietst en fotografeert hij en zingt hij in een gemengd koor.
In een diverse samenleving, is een meervoudige identiteit een kracht!
Op dinsdag 15 november 2022 vond het Social Lab in Venlo plaats. In dit Social lab gingen we in gesprek met jongeren die opgroeien in diverse culturen. Hoe ga je om met aannamen, discriminatie, groepsvorming, het puber zijn? Ze deelden ervaringen en tips met elkaar.
De grootste gemene deler onder jongeren is dat ze zich allemaal Nederlander voelen maar door de buitenwereld niet altijd zo gezien worden. Ze hebben het gevoel dat ze anders zijn en er niet bij horen. Zij worstelen daardoor met hun identiteit en loyaliteit. Vanuit huis krijgen ze de cultuur, normen en waarden mee die ze heel belangrijk vinden, maar aan de andere kant groeien ze op met de Nederlandse cultuur en willen ze voldoen aan wat de samenleving van hen verwacht. En dat is niet makkelijk, het zorgt voor botsingen tussen culturen.
Naast de culturele uitdagingen, hebben zij ook te maken met uitdagingen waarmee elke tiener te maken krijgt; groepsvorming op school, docenten die over de schreef gaan en het proces van losmaken van ouder(s).
Ondanks de vele uitdagingen halen zij wel kracht uit het opgroeien in meerdere culturen. Ze creëren hun eigen identiteit door verschillende elementen uit verschillende culturen te halen die het best bij hen past.
Tijdens de bijeenkomst deelden de jongeren tips en ervaringen met elkaar. Ze hadden het gevoel er niet alleen voor te staan omdat iedereen met dezelfde zaken worstelt. Ook kwam de anti-discriminatie voorziening (ADV Limburg) ter sprake en wisten velen niet dat deze bestond. Als laatste hebben we ook gesproken over opmerkingen waar zij mee te maken krijgen. Wat doe je als je deze niet prettig vindt? Probeer dan vooral te reageren vanuit je brein en niet vanuit emotie. Dat is moeilijk maar je houdt de eer bij jezelf. Behandel anderen zoals je ook zelf behandelt wil worden.
Vragenlijsten zijn het middel om te weten wat er speelt, wat gaat er goed en wat gaat er slecht. Het komt te vaak voor dat vragenlijsten onduidelijk zijn en dit levert veel frustratie op, bij zowel cliënten als professionals. Anja Minheere, vrijwilliger bij Burgerkracht Limburg, won met het project ‘Zie en Hoor de cliënt’ afgelopen donderdag één van de Open Science Awards. Zij onderzocht samen met een team hoe je vragenlijsten effectief kunt inzetten, rekening houdend met mensen met een taalverwerkingsprobleem.
“Samen met het onderzoeksteam van Zuyd Hogeschool en ervaringsdeskundigen hebben wij onderzocht hoe je vragenlijsten communicatief vriendelijk kan maken voor mensen met een taalverwerkingsprobleem. Met het winnen van deze prijs krijgen wij de kans om te laten zien waarom dit zo belangrijk is! In de zorg krijg je steeds vaker te maken met vragenlijsten. Professionals, maar ook cliënten ergeren zich aan deze vragenlijsten. Ze zijn te lang, te moeilijk of onaantrekkelijk.”
De projectgroep paste drie bestaande vragenlijsten (van o.a. Envida en SGL) aan en ontwikkelde ‘de leidraad communicatievriendelijk meten’. Hiermee kunnen professionals in de toekomst zelf aan de slag. Zo is o.a. het gebruik van scherpe kleurenfoto’s belangrijk, wordt er aangeraden 1 vraag per pagina weer te geven en is het lettertype Verdana het beste leesbaar.
Raak-prijs 2021
Afgelopen jaar heeft de projectgroep met dit project ook de 2e prijs van de Raak-award gewonnen. “Hier lieten we ook zien dat het includeren van kwetsbare mensen in onderzoek heel waardevol is”.
Nu begrijp ik je! (en doe ik mee)
“Samen met drie hogescholen in Nederland gaan nu we verder met een landelijk onderzoek. Samen met professionals én burgers in de publieke sector, zorg- en welzijnsorganisatie onderzoeken we hoe professionals taalboodschappen kunnen versterken in begrijpelijke taal”. Het project ‘Nu begijp ik je! (en doe ik mee) wil bijdragen aan een inclusieve samenleving.
Ben je benieuwd wat ‘de leidraad communicatievriendelijk meten’ inhoud? >> https://bit.ly/3KXhmd9
(Foto: Pim Rusch)
Je hoort er niet meer veel over maar dat betekent niet dat het er niet meer is! Nog steeds blijven de wachtlijsten voor ziekenhuizen en GGZ lang. Veel te lang.
Wat betekent dit voor het dagelijks leven van patiënten, cliënten en hun naasten? Wat zijn de gevolgen van het wachten en de uitgestelde zorg volgens de PCO’s en hun achterbannen? En als je dan aan het wachten bent op zorg, hulp of behandeling wat is er dan belangrijk?
Wij vroegen dit aan ervaringsdeskundigen. Hoe beleven zij dit? Wat zijn hun ervaringen? Hebben zij tips? Oplossingen?
Benieuwd? Download het rapport >> Corona, de gevolgen en de nabije toekomst, ervaringen van patiënten.
In vele dorpen uit het straatbeeld verdwenen, maar voor dit mooie burgerinitiatief weer helemaal terug, de SRV-wagen. Een verlangen van Simon Groenedijk en zijn vrouw Jolanda. Het idee ontstond uit een gezamenlijke wens om mensen uit hun isolement te halen en is een samenwerkingsproject met het Leger des Heils. Beide echtlieden coördineren het project en werken samen met zo’n 20 andere vrijwilligers. Ze regelen laagdrempelige ontmoetingen in een omgebouwde SRV-wagen. Deze is omgetoverd tot een rijdende huiskamer. Het mooie aan de Ontmoetingbus is dat die zomaar bij jou in de buurt neerstrijkt. Als het ware naar je toekomt.
Simon vertelt: “Voordat de bus een bestemming aandoet wordt plaatselijk bekeken hoe we ons het beste kunnen laten zien. Van het Leger des Heils hebben we T-shirts gekregen om in de buurt beter herkenbaar te zijn. Wanneer we vooraf locaties bezoeken wordt daardoor de link sneller gelegd. “Oh ja, dat zijn die mensen die horen bij de bus”. Van tevoren verspreiden we folders. Die hangen we ook in supermarkten en andere gelegenheden op. Ook op social media maken we bekend waar we komen. Er is veel eenzaamheid. Ouderen, raakten – door toedoen van corona – (nog) meer geïsoleerd. Vanwege de maatregelen werd verplicht afstand gehouden van familieleden, vrienden en bekenden. Maar ook jongeren, bijvoorbeeld studenten, kampen met diezelfde eenzaamheid. Met de inzet van de bus willen we ondersteuning bieden aan iedereen die daar behoefte aan heeft in de Kerkdorpen rond Born (Holtum, Buchten, Born, Schipperskerk, Grevenbicht en Obbicht, Graetheide, Einighausen, Guttecoven en Limbricht).”
“We zijn allemaal sociale beestjes die contact willen”
Iedereen is bij ons van harte welkom in de bus. Jong, oud, ongeacht kleur, met of zonder geloofsovertuiging. Door de bus kom je makkelijk de deur uit. Dicht bij huis kun je contacten opbouwen, nieuwe mensen ontmoeten. Vaak tref je gelijkgestemden. Je kunt je verhaal kwijt. Een beetje aanspraak, een kopje koffie doen een mens goed. Per slot van rekening zijn we allemaal sociale beestjes die graag contact willen.
Toeval bestaat niet
Aalt Fikse, regiocoördinator voor Zuid-Limburg, bij het Leger des Heils stelde de bus – verkregen uit een donatie – voor het project ter beschikking. Het plan om met een bus dorpen te bezoeken bestond al langer. Laten nu juist díe bovengenoemde kerkdorpen nog op hun verlanglijstje staan waar wij nu invulling aan geven.
Helpen waar nodig
We bezoeken locaties waar mensen komen die behoefte hebben om met iemand te praten. Daarbij werken we samen met de kerken. Zij weten waar behoeften spelen en ondersteuning nodig is. In de bus worden vaak bus schrijnende verhalen gedeeld. Het is soms makkelijker om dit te doen met vreemden, want schaamte kan een rol spelen. Onze vrijwilligers staan klaar om te luisteren en te helpen. We creëren verbondenheid op een veilige plek. Wat gedeeld wordt blijft binnen de muren van de bus. Diepgaande gesprekken kunnen elders voorgezet worden. We lossen geen problemen op maar kunnen wel intermediair zijn. Hulpvragen inventariseren en meegaan naar de hulpverlener. Laatst kwam iemand de bus in en heeft non stop drie uur zitten praten. Dat betekent wat. Het lukt vaak om mensen weer moed in te spreken, die echt heel diep zitten. Er op eigen kracht uitraken lukt vaak niet. Als we dan kunnen helpen is dat heel veel waard.
Droom
De gewonnen prijs die we bij Burgerkracht Limburg hebben gewonnen voor het project “EmPower jouw initiatief” gaat in de grote pot. Dat gebruiken we om nieuwe ideeën mee te ontplooien en kleine gadgets van te betalen om onze zichtbaarheid nog meer te vergroten. In de toekomst willen we bijvoorbeeld presentaties geven in buurthuizen en ouderenverenigingen om nóg meer bekend te maken wat we doen. Hoe mooi zou het zijn als we daardoor, vaak zelf opgeworpen belemmeringen, kunnen wegnemen! Als bij mensen de schroom wegvalt en ze gewoon de bus in durven te stappen!
Door de inzet van de Academische Werkplaats Hulpmiddelen voor Zelfredzaamheid (AWH-Z). In dit project onderzoeken we hulpmiddelen die mensen met een beperking thuis ondersteunen. Hierbij kijken we onder andere naar de toegevoegde waarde vanuit het perspectief van de cliënt, de zorgverlener en de kosten. Samen met FGL zijn wij één van de kernpartner die dit project ondersteunen.
Het doel van deze academische werkplaatsen is om de samenwerking op het gebied van onderzoek naar hulpmiddelen en de zorg te intensiveren.
In dit project ligt de focus op onderzoek naar hulpmiddelen die zelfredzaamheid van mensen met beperkingen thuis ondersteunen, zoals hulpmiddelen voor de toiletgang of ter ondersteuning van het eten en drinken.
We onderzoeken niet alleen wat het beste is voor de cliënt, zorgverlener en de kosten die ermee gemoeid zijn maar we vertalen deze kennis naar relevante producten (scholing, informatie) voor het onderwijs, professionals en beleid.
Mocht je ons meer willen vertellen over uitdagingen die je ziet op het gebied van hulpmiddelen, wil je bijdragen of meer informatie willen neem dan contact op met: Loek.vanderheide@zuyd.nl. Zij neemt de coördinatie van het AWH-Z voor haat rekening.
Lees hier het persbericht.
Hoe bouw je bruggen tussen jong en oud? Nou bijvoorbeeld door gewoon met elkaar in gesprek te gaan en elkaar serieus te nemen! Zo stonden wij met onze Straattafel op het Vrijthof in Maastricht om jong en oud met elkaar in contact te brengen. We werken samen met de jongeren van @ease Maastricht, die het gesprek aangingen met passerende ouderen. Hiervoor gebruikten we leuke gesprekskaarten die speciaal ontwikkeld zijn voor gesprekken tussen jongeren en ouderen. De straattafel faciliteert ontmoetingen op een zichtbare, en laagdrempelige manier.